Powojenne dzieje Zakładu Anatomii i Neurobiologii

Wykłady i ćwiczenia z anatomii rozpoczęto w naszej Uczelni już w październiku 1945 roku. Zajęcia te prowadził początkowo dr Bolesław Wojciechowski, dawny asystent prof. Lotha, późniejszy adiunkt Zakładu. Zajęcia odbywały się w budynku przy Alei Zwycięstwa, gdzie zorganizowano pomieszczenia do ćwiczeń prosektoryjnych. Wkrótce po tym do Gdańska przybył prof. Michał Reicher, który objął kierownictwo Katedry i Zakładu.

Prof. Reicher miał za sobą wieloletnią działalność na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, gdzie przez 19 lat kierował Katedrą Anatomii Prawidłowej, a wybudowane przez niego Collegium Anatomicum jest czynne do dziś. Profesor był nie tylko dynamicznym kierownikiem Katedry, ale również organizatorem życia naukowego w Wilnie. Był redaktorem prac naukowych Wydziału Lekarskiego. Zorganizował Wileński Oddział Polskiego Towarzystwa Anatomicznego oraz Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika. W roku 1945 opuścił Wilno i po krótkim pobycie w Ożarowie koło Warszawy zdecydował się na objęcie Katedry Anatomii Prawidłowej w Gdańsku. Tu, 15 grudnia 1945 roku wygłosił pierwszy wykład. Ćwiczenia prosektoryjne odbywały się w podziemiach budynku, pozostałe pomieszczenia Zakład Anatomii zajmował wraz z innymi zakładami Uczelni. Pierwszy okres działalności prof. Reichera to intensywna praca organizacyjna, gromadzenie pomocy naukowych, remonty i naprawa zniszczeń wojennych.

Prof. Reicher był jednym z współtwórców naszej Uczelni. W latach 1946-1947 pełnił obowiązki dziekana Wydziału Lekarskiego, a w roku 1947 został rektorem. Ciężka choroba przerwała po roku jego działalność na tym stanowisku. Od tej chwili poświęcił się przede wszystkim szkoleniu asystentów, działalności naukowej i przygotowywaniu do druku wielotomowego podręcznika “Anatomii człowieka”. W roku 1962 przeszedł na emeryturę, prowadząc nadal działalność naukową i zawsze służąc radą swoim następcom. Oprócz zajęć z anatomii w latach 1946-48 odbywały się w Zakładzie również wykłady zlecone z antropologii prowadzone przez doc. Eugenię Stołychwo z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W roku 1947 przybywa do Gdańska prof. Witold Sylwanowicz, uczeń prof. Reichera, który swą działalność naukową i dydaktyczną rozpoczął jeszcze jako student w Zakładzie Anatomii Prawidłowej Uniwersytetu Stefana Batorego. W Wilnie kolejno pełnił obowiązki asystenta i adiunkta Zakładu. Uczestniczył w prowadzonych przez prof. Reichera badaniach i konserwacji szczątków królewskich w podziemiach Katedry Wileńskiej. Po habilitacji w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu w roku 1947, przenosi się do Gdańska. W latach 1948-1950 jako profesor nadzwyczajny, kieruje nowo utworzoną w naszej Uczelni Katedrą i Zakładem Anatomii Topograficznej, w ramach której prowadzi zajęcia ze studentami III roku Wydziału Lekarskiego. Bierze również czynny udział w nauczaniu studentów pierwszych lat studiów. W roku 1950 przechodzi na stanowisko kierownika Katedry Anatomii Prawidłowej w Warszawie.

W pierwszych latach po wojnie, w działalności Zakładu niezmiernie aktywny udział brali jego adiunkci: dr Bolesław Wojciechowski, który pracował w Zakładzie aż do roku 1952 i dr Adam Krechowiecki, wychowanek Uczelni Lwowskiej – uczeń profesorów Markowskiego i Czekanowskiego. Prace w naszej Uczelni rozpoczął w 1946 roku, uzyskując stopień doktora. W 1949 roku przenosi się do Szczecina, gdzie objął Katedrę Anatomii Prawidłowej.

W początkowym okresie działalności Katedry i Zakładu Anatomii Prawidłowej asystentami byli lekarze: Nadzieja Bittel-Dobrzyńska, Jerzy Gedroyć, Irena Grabowska, Stanisława Małecka, Mieczysław Merdi, Mieczysław Petelski i Anna Tymińska.

W latach 1962-1965 Katedrą Anatomii kierował prof. Wiesław Łasiński, wychowanek przedwojennego CWSan i uczestnik walk w 1939 r. Internowany, przebywał w obozach jenieckich w Niemczech, m.in. w obozie o zaostrzonych rygorach, dokąd został przeniesiony ze względu na próbę ucieczki. W czasie pobytu w niewoli przygotował pracę doktorską pt. “O listewkach skórnych na dłoniach Polaków”, którą obronił w roku 1948 uzyskując w naszej Uczelni stopień doktora medycyny. W tym samym roku rozpoczął Pracę w Zakładzie Anatomii. W następnych latach uzyskał kolejno tytuły docenta (1956) i profesora (1960). W tym czasie prowadził intensywną działalność dydaktyczną i naukową. Równolegle z działalnością w Zakładzie Anatomii przebiegała jego praca w Szpitalu Marynarki Wojennej w Oliwie, najpierw w oddziale chirurgicznym szpitala, a następnie na stanowisku komendanta szpitala.

W 1965 roku odszedł do Łodzi na stanowisko kierownika Zakładu Anatomii Topograficznej i Stosowanej, obejmując również funkcję Komendanta Wojskowej Akademii Medycznej w stopniu generała brygady. W latach 1982-1983 pełnił funkcję rektora w naszej Uczelni.

W roku 1965 kierownikiem Katedry i Zakładu Anatomii Prawidłowej został ówczesny docent – Olgierd Narkiewicz, kierujący tą placówką do 1996 roku. W latach 60. pełnił obowiązki prodziekana, a w latach 1970-1971 dziekana Wydziału Lekarskiego. Tytuł profesora nadzwyczajnego uzyskał w 1971 roku, a profesora zwyczajnego w 1979 roku. Od 1996 roku kierownictwo Zakładu powierzono prof. Januszowi Morysiowi, który uzyskał w 1996 roku tytuł profesorski. Dodatkowo pełnił funkcję prodziekana Wydziału Lekarskiego w kadencji 1996-2002, dziekana Wydziału Lekarskiego w kadencji 2002-2008, a w latach 2008-2016 Rektora Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

W roku 1970 Zakład Anatomii Prawidłowej przeniósł się do nowego budynku przy ul. Dębinki 1. Dobrze zaplanowane i nowoczesne pomieszczenia dydaktyczne odpowiadają w pełni standardom światowym.

W roku 1982 do Gdańska służbowo został przeniesiony prof. Łasiński, który pełnił tu obowiązki rektora. W tym czasie rozpoczyna organizację zlokalizowanego przy Alei Zwycięstwa Zakładu Anatomii Topograficznej – początkowo zwanego Zakładem Anatomii Topograficznej i Stosowanej. Po przejściu prof. Łasińskiego do Łodzi w roku 1984 Zakład ten został połączony z Zakładem Anatomii w zespołową Katedrę Anatomii pod kierownictwem prof. Narkiewicza (1984-1996), a następnie od 1996 – prof. J.Morysia. Od 2021 Zakładem Anatomii i Neurobiologii kieruje dr hab. Przemysław Kowiański, prof. uczelni.